(L-Għeluq tal-ktieb tiegħi Jien ukoll għandi storja xi ngħid (awtobijografija) 2013)

Kont ili ntella’ u nniżżel jekk għandix nikteb dawn it-tifkiriet għax kull meta nasal biex nibda, quddiem għajnejja kienet tidher il-mistoqsija miktuba b’ittri kbar u suwed:

“Imma din lil min se tinteressa?”

U kull darba kont nerġa’ lura u nitlaq kollox sakemm darba waħda, waqt li kont qed naqra xi kitba dwar l-awtobijografiji, laqtitni ħafna din is-sentenza:

Kull bniedem, hu min hu, għandu storja x’jgħid. L-importanti hu kif se jgħidha u għaliex irid jgħidha.

U kien dan il-ħsieb li ġegħelni nibda niġbor il-materjal biex insawwar din l-awtobijografija. Għal aktar minn darba bdejt nistaqsi lili nnifsi:

‘X’inhu l-iskop ta’ din il-kitba? U x’għandi nikteb jew inħalli barra?’

It-tweġiba għall-ewwel mistoqsija ma kinitx diffiċli. Ġiet weħidha. Kont żgur li l-għan ewlieni ta’ din il-kitba kien biss li nagħmel vjaġġ lura lejn l-imgħoddi u nġedded xi ftit minn dak li għaġinli ħajti matul is-snin li għaddew minn fuqi. Imma barra minn hekk kien hemm ukoll ix-xewqa li nħalli rigal-tifkira lil dawk kollha li huma qrib tiegħi, ibda mill-familja u spiċċa fil-ħbieb u l-qarrejja tal-kotba tiegħi.

jgħidu li f’kull awtobijografija, dak li ma jinkitibx huwa bil-wisq aktar minn dak li jinkiteb. U llum nifhem kemm dan hu minnu. U għal dan hemm diversi raġunijiet. Għalhekk kelli nagħmel għażla. U ddeċidejt li nikteb dwar tfuliti u l-ambjent li trabbejt fih, il-karriera tiegħi bħala għalliem, xi għaqdiet li qattajt żgħożiti fihom u li fuqi ħallew effett kbir, xi esperjenzi tas-safar, xi ġrajjiet, il-bidla fit-twemmin politiku u ż-żminijiet diffiċli marbuta mal-bidu tas-snin tmenin, u fl-aħħar nett l-imħabba tiegħi lejn il-kitba li f’ħajti tatni gost kbir. Inħobb ngħid li f’ħajti għandi tliet familji: il-familja tiegħi, marti, uliedi u wliedhom; il-ħbieb li għamilt matul ħajti fuq ix-xogħol jew fl-għaqdiet u bnadi oħra; u fl-aħħar nett il-karattri li ħloqt fil-kitbiet tiegħi li llum mhumiex ftit.

Ma kienx daqshekk faċli li nikteb dawn il-ġrajjiet marbuta mal-politika għaliex kelli nħalli ħafna ħwejjeġ barra. L-għan tiegħi ma kienx li noskura lil xi partit politiku jew infaħħar lill-ieħor. Xtaqt nuri biss li l-bniedem isib ruħu f’ċirkostanzi fejn ikollu jieħu deċiżjoni iebsa ħafna li kultant iħossu qiegħed jittradixxi lilu nnifsu. Li tinqata’ minn rabta ta’ lealtà li tkun twelidt u trabbejt fiha, mhix ħaġa li tagħmilha mil-lejl għan-nhar. Il-kunflitt huwa iebes, jieħu ż-żmien, u meta tasal biex tiddeċiedi tħoss li għamilt rebħa kbira fuqek innifsek. U dan li ġara lili. Kien proċess twil u iebes. L-istess ġara meta ħadt sehem fl-istrajk tal-għalliema fl-1984. Kien hemm ħafna li beżżgħuni u ppruvaw idawruni. Kien hemm ukoll min ħadha kontrija imma, wara li għadda kollox, ħassejtni bniedem ieħor. Wara dan kollu tgħallimt li flok ma nintrabat b’ruħi u b’ġismi ma’ xi karru politiku, ikun aħjar li nħaddan twemmin ideoloġiku u nimxi fuq il-prinċipji tiegħu. In-nies jinbidlu, il-partiti jinbidlu, il-mentalità tevolvi u l-medda tas-snin iġġib magħha ideat ġodda.

Ippermettuli nissellef isem is-sensiela ta’ kotba li ħallielna Herbert Ganado u ngħid li jien ukoll rajt Malta tinbidel b’mod speċjali wara l-1987.

Nittama li f’din l-awtobijografija l-qarrej sab xi ħaġa li seta’ jidentifika ruħu magħha, ħa gost jaqraha u, bħali, wasal għall-konklużjoni li kull bniedem għandu storja xi jgħid.

Naħseb li wasal iż-żmien li l-ismijiet tat-toroq isiru kollha tal-istess format u jitwaħħlu mal-erba' kantunieri tat-triq. Ikunu b'ittri kbar u mhux ostakolati minn xi siġra jew xi ħaġa oħra. Fl-Ingilterra f'ċerti rħula dawn jitwaħħlu fil-kantunieri fuq il-bankina u jidhru tajjeb kemm jekk tkun qed issuq jew bil-mixi. Forsi hawn Malta mhix daqshekk faċli imma żgur li xi ħaġa tista' ssir. 

Kelma ta' ħabib

KELMA TA' ĦABIB

Ħabib, jekk trid il-hena
torbotx qalbek mal-ġid.
Xi darba d-dinja tħalli,
u dana bla ma trid.

Mis-sema kull filgħodu,
iddawwal l-art, ix-xemx.
U fuqha tifrex dija
li isbaħ minnha m'hemmx.

U hekk int timla 'l ħajtek
bid-dija tal-Mulej,
li dejjem jieħu ħsiebek
bla ma jistenna xej'.

La qatt iddejjaq qalbek
jew twarrab xi mkien kwiet.
Sabiħa din il-ħajja
għalkemm fiha l-inkwiet.

Ħobb sew lil ta' madwarek
u aħseb fis-sabiħ.
U biż-żgħożija f'qalbek
int tikber bla tixjieħ.

Fuq wiċċek ġorr tbissima
fuq fommok kelma tfuħ,
għax bihom tista' tferraħ
lil min hu tant muġugħ.


charles casha

Kif tagħżel ktieb                          

• Liema kotba jogħġbuk
• Hemm xi awtur li qrajt xi ħaġa tiegħu u għoġbitek
• Hemm xi ktieb li smajt bih u tħajjart taqrah. X’taf dwaru.
• Hemm xi sensiela li qalulek biha, rajtha xi mkien u tħajjart taqra xi ħaġa minnha
• X’jinteressak l-aktar.
• X’inhuma l-passatempi tiegħek jew suġġetti favoriti jew għal qalbek.
• Fittex fid-dar għal xi kotba li jistgħu jinteressawk.
• Fittex fil-librerija tal-iskola, tar-raħal (jekk hemm) jew fir-reġjun jew fil-librerija pubblika.
• Ħu l-ħin li għandek bżonn. Mur ippreparat u mhux b’ħafna għaġla. Qisek sejjer tesplora.
• Fittex fuq l-internet skont is-suġġett, l-awtur jew l-età.
• Staqsi lil xi ħadd li jifhem u li tista’ tafdah (għalliema eċċ) biex jirrikkmanda xi ktieb li jgħodd għalik.
• Tajjeb li taqra xi riċensjonijiet fil-gazzetti jew fuq l-internet dwar xi kotba li jkunu ħarġu.
• Żur fieri ta’ kotba u staqsi fejn tixtieq tkun taf.
• Ikkuntattja xi awturi u staqsiehom dwar il-kotba tagħhom.
• Flimkien ma’ sħabek (skola, fejn toqgħod,) waqqfu Klabb tal-Kotba u ddiskutu xi kotba li tkunu qrajtu.
• Ikkuntattja lill-pubblikaturi biex jibagħtulek xi newsletter tagħhom.
• Meta tkun qed tagħżel xi ktieb minn fuq l-ixkafef, tiddejjaqx tibdel wara li tkun għażilt u sibt xi ħaġa aħjar. Sib il-ħin biex toqgħod bilqiegħda, taqra l-blurb u xi biċċa mill-ktieb.
• Il-qoxra wkoll għandha ċerta importanza.
• Żomm lista tal-kotba li taqra u xi nota qasira dwarhom. Dan jgħinek biex tagħmel aktar għażliet u tgħin lil ħaddieħor.
• Taqrax ktieb għax qed jaqrah kulħadd. Kultant il-pubbliċità ma tagħtix stampa reali tal-ktieb. Irridu noqogħdu ftit attenti li ma nkunux influwenzati żżejjed minn reklami u gimmicks oħrajn.
• Ibda b’kotba li fihom ftit paġni u dejjem żid. Taqtax qalbek minn ktieb b’ħafna paġni. Aqrah ftit ftit qisek qed taqra storja qasira kull darba.
• Tajjeb li tkun taf kemm hemm xogħol biex isir ktieb u b’hekk tapprezzah aktar.
• Ibni librerija personali matul is-snin.
• Agħżel ktieb bħala rigal.
•  
•  

Fil-Librerija tal-Universitá, hemm wirja dwar ix-xogħlijiet tiegħi u dawk ta' Trevor Zahra, Rita Saliba u Leanne Ellul. L-idea wara din il-wirja kienet li nlaqqa' flimkien awturi minn ġenerazzjonijiet differenti u hekk wieħed jista' jara stili differenti, kemm fil-kitba u kemm fid-disinji. 

Nixtieq nirringrazzja lill-amministrazzjoni tal-Librerija li tawna kull għajnuna possibbli u b'mod speċjali lil Mary Samut Tagliaferro, Joanne Felice u Stefanja Cassar u impjegat ieħor li jiddispjaċini ma nafx min kien. 

Nittama li din l-inizzjattiva tiegħi tkompli u akar awturi jitħajru jesebixxu flimkien ix-xogħlijiet tagħhom. Jekk xi ħadd ikun interessat jista' jikkuntattjani fuq charles.casha@gmail.com u nagħtih l-informazzjoni. Min ikun irid jesebixxi ikun irid jibbukkja slots biex min jieħu ħsieb il-wirjiet ikun jista' jqassam il-ġranet. 

Il-ġeneru tal-Fantasija

Irid  ikollok idea ċara meta tiġi biex tikteb f’dan il-ġeneru u din trid tkun

1.  tista’ tinħadem 

2. Mhix stupida (tagħmel sens) u

3. interessanti.

Minħabba problemi li jinħolqu fil-produzzjoni, tagħmel differenza jekk hux se tikteb ktieb jew dramm.

Il-kittieb irid iħares ukoll lejn dawn l-aspedtti:

1.      Id-dinja li se joħloq ( realta’ u fantasija jew fantasija biss )

2.      Il-Karattri ( fantasija jew imħalltin )

3.      Rabta bejn il-karattri jekk ikun  mħalltin.

Il-fantasija hija ġeneru li tuża l-maġika u dak li huwa sopranaturali. Ħafna drabi l-ġrajja  tiżvolġi f’postijiet mistħajla jew fuq pjaneti fejn il-maġika hija xi ħaġa komuni. Mhix science fiction  għax iżżomm ‘l bogħod minn temi li għandhom  x’jaqsmu max-xjenza. Ħafna drabi hija ispirata mill-Mitoloġija u l-folklor. Dak li mhux possibbli jsir f’dinja reali jista’ jsir f’dinja maġika maħluqa mill-awtur.

Id-dinja ta’ fantasija li joħloq l-awtur trid tkun  ċara f’moħħu u kultant ikun hemm  ukoll mappa, ismijiet ta’ postijiet, toroq eċċ. Il-kittieb iħossu qed jikteb fuq xi ħaġa li jaf u l-qarrej jidħol fl-ispirtu tal-ġrajja għax dik  id-dinja  ssir dinja li qed jiskopri ftit ftit fil-ktieb.

Fil-kitba moderna tal-fantasija, xi awturi qed imorru ‘l bogħod mill-Mitoloġija u l-folklor u kultant jidħlu fis-science fiction u l-biża’.

Ftit pariri ... aqra u rrifletti.

• Għin lill-proxxmu flok titħassru.
• Aktar jiswa li tagħmel xi ħaġa tajba milli toqgħod tippriedka lil ħaddieħor.
• Il-bniedem jidher ħafna akbar milli hu meta jkun imdawwar b’min hu ħafna inqas minnu.
• Qabel taqbeż fil-baħar fond, mhux aħjar li tkun taf tgħum?
• Qabel tiżżewweġ iftaħ għajnejk sew, wara agħlaqhom.
• Ir-rabja hija lussu li jqum ħafna. Jekk tista’ għaddi mingħajrha.
• Biex tkun kapaċi tapprezza s-sbuħija tal-jum, trid tkun għext id-dlam tal-lejl.

·      M’intix se ssir qaddis billi toqgħod tifli d-dnubiet ta’ ħaddieħor.

·      Fost il-boloh, wkoll l-għaref jaf jidher iblah.

·      Mhux l-età li xxejħek, imma l-apatija u n-nuqqas ta’ interess fil-ħajja.

·      Kull vjaġġ, kbir kemm hu kbir, jibda bl-ewwel pass.

·      Dawk li jagħmlu ħafna storbju, x’aktarx li l-aktar li għandhom x’jostru.

·      Hawn nies li jgħidu li ma jemmnu f’xejn  imma fl-istess ħin jippretendu li ħaddieħor jemmen fihom.

·      Il-memorja ta’ dawk li għandhom jieħdu hija ferm aħjar minn ta’ dawk li għandhom jagħtu.

·      Il-burokrazija hija mekkaniżmu ġgantesk immexi u mħaddem minn qabda nani.

MALTALI YAZAR CHARLES CASHA

18 Mart 2013 Pazartesi 17:00

MALTALI YAZAR CHARLES CASHA TURİZMİNSESİ İÇİN KONUŞTU ! 

Maltalı ünlü yazar Charles Casha , ülkemizi İTEF kapsamında ziyaret etmişti. Oyun,anı,roman kapsamında yaklaşık elli  bir eseri bulunan yazar çok farklı yaş gruplarına hitap ediyor. Yazarın kızı da bir Türk ile evli dolayısıyla kızını Türkiye'ye gelin olarak verdiği için de Türkiye'nin kalbinde yeri ayrı.Malta İstanbul Başkonsolosu Reuben Gauci'nin daveti ile görüştüğümüz Charles Casha ile sohbet etme imkanı bulduk Turizminsesi olarak Malta ile ilgili turizm haberlerinden sonra Malta'nın ünlü bir yazarını da okuyucularımız için tanıtıyoruz. 

Chales Casha'nın eserleri henüz Türkçe yayınlanmadı ancak İngilizce çevirileri yakın bir zamanda çıkacak. Bu konuda çalışmalarının olduğunu ifade etti. Çocuklar ve kitaplar konusunda konuştuğumuz yazar , kendisine Türk öğrencilerden ilginç sorular geldiğini söyledi. Kendisi öğretmenlik de yaptığı   için çocuklarla iletişiminin daha kolay olduğunu vurguladı.Çocuk gözüyle yazmanın zorluklarını da anlattı. Umuyoruz bir sonraki ziyareti kitap fuarında eserlerinin İngilizce çevirisi ile birlikte olsun.

Translation 

Famous Maltese author Charles Casha visited the country after being invited by ITEF. Mr Casha has written about fifty books which appeal to many different age groups. Since the author' s daughter is married to a Turkish man, Mr Casha feels differently about Turkey.

Thanks to the Maltese Consul General in Istanbul, who invited Mr Casha over to Turkey, we had the opportunity to meet with Mr Casha and speak to him. 

After giving you some information about Malta we would like to introduce  you to this Maltese author.

Although Mr Casha' s work has not been translated into Turkish yet, in the future,he may have some of his works translated and  published in English.

While interviewing Mr Casha we spoke about children and books. Charles also remarked that the Turkish students asked many interesting questions. He was himself a teacher so he finds it rather  easy to communicate with the students. He also explained how difficult it is to write through the eyes of a child.

We hope that for his next visit he will bring with him some of his books translated into English.

Hande Kurt - Turkey

Dan rapport dwar intervista li kelli ma' Hande Kurt meta flimkien ma' Ms. Joyce Grech kont ħadt sehem fit-Tanpinar Festival f'Isanbul (Otturbru 2012). L-intervista saret fl-uffiċju tal-Konslu Ġenerali għal Malta fit-Turkija, is-Sur Reuben Gauci li bis-saħħa tiegħu stajna nattendu għal dan il-Festival.